Son yıllarda sağlıklı beslenme alışkanlıklarının önemi giderek daha fazla gündeme gelirken, bilim dünyasında dikkat çeken bir konu da ultra işlenmiş gıdaların insan sağlığı üzerindeki etkileri oldu. Yeni yayımlanan araştırmalar, özellikle hazır ve paketli gıdaların uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına neden olabileceğini gösteriyor.

Ultra işlenmiş gıdalar; doğal haliyle bulunan besinlerin içeriğine şeker, yağ, tuz, katkı maddeleri ve yapay tatlandırıcılar gibi ek içeriklerin eklendiği, genellikle market raflarında uzun ömürlü olarak bulunan ürünlerdir. Hazır çorbalar, gazlı içecekler, paketli kekler, şekerlemeler ve bazı dondurulmuş yiyecekler bu gruba girer. Beslenme uzmanlarına göre bu tür gıdalar, sadece kalori açısından zengin olmakla kalmayıp aynı zamanda besin değeri açısından oldukça yoksundur. 2025 yılında Lancet Public Health dergisinde yayımlanan bir çalışmaya göre, ultra işlenmiş gıdaları sık tüketen bireylerde obezite, diyabet, kalp hastalıkları ve depresyon riskinin belirgin şekilde arttığı tespit edildi. Çalışma, 10 yılı aşkın bir süre boyunca 100.000’den fazla bireyin yeme alışkanlıklarını izleyerek yürütüldü. Araştırmacılar, günlük kalori alımının %50’sinden fazlasını bu gıdalardan karşılayan bireylerde, sağlık problemlerinin görülme sıklığının neredeyse iki katına çıktığını belirtiyor. Beslenme ve Diyetetik Uzmanı Dr. Aslı Yılmaz, konuyla ilgili olarak şunları söylüyor: “Ultra işlenmiş gıdalar, genellikle raf ömrünü uzatmak ve tüketiciyi bağımlı hale getirmek üzere tasarlanıyor. Bu ürünlerdeki yüksek tuz ve şeker oranları, tat duyularımızı zamanla körelterek daha fazla tüketmeye teşvik ediyor. Aynı zamanda bu yiyeceklerin bağırsak mikrobiyotası üzerinde de olumsuz etkileri var.”

Uzmanlar, bu gıdalardan tamamen uzak durmanın her zaman kolay olmadığını kabul ediyor, ancak bireylerin farkındalık geliştirerek tüketimi azaltmaları gerektiği konusunda hemfikir. İlk adım olarak etiket okuma alışkanlığının kazanılması, sade içerikli ve daha az işlenmiş ürünlere yönelme büyük önem taşıyor. Peki ne yapılmalı? Öncelikle bireylerin işlenmemiş ya da az işlenmiş gıdaları tercih etmesi, ev yapımı yemeklere yönelmesi ve sebze, meyve, tam tahıllar, kurubaklagiller gibi besinleri sofralarına daha fazla dahil etmesi öneriliyor. Ayrıca çocukların beslenme alışkanlıklarının erken yaşta şekillendiği unutulmamalı. Ebeveynlerin bu konuda bilinçli davranması, geleceğin daha sağlıklı bireylerini yetiştirmek açısından büyük önem taşıyor. Sonuç olarak, ultra işlenmiş gıdaların cazip görünüşü ve kolay erişilebilirliği, onların sağlıklı olduğu anlamına gelmiyor. Bilim dünyası her geçen gün bu tür ürünlerin uzun vadeli etkilerini daha net biçimde ortaya koyuyor. Sağlıklı bir gelecek için, doğallığa dönüş zamanı çoktan geldi bile.